ΠΩΣ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ Η ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ;
Η παιδική και εφηβική κατάθλιψη είναι πολύ διαφορετική από το αίσθημα κακής διάθεσης ή από το αίσθημα λύπης, πρόκειται για μια ψυχική ασθένεια που επηρεάζει όλο το σώμα και έχει αντίκτυπο στον τρόπο που το παιδί αισθάνεται, σκέφτεται και συμπεριφέρεται.
Συχνά η κατάθλιψη των παιδιών και των εφήβων δεν προκαλούν την προσοχή των γονέων ή συγγενικών προσώπων, αποδίδοντας τη σε συναισθηματικές και ψυχολογικές αλλαγές του παιδιού που μεγαλώνει. Η παιδική κατάθλιψη εκδηλώνεται με:
- μελαγχολία,
- αίσθημα απελπισίας και απότομες αλλαγές της διάθεσης,
- απομάκρυνση από φίλους και από δραστηριότητες που πριν αντλούσε χαρά και ικανοποίηση,
- έντονο εκνευρισμό και ευερεθιστότητα,
- αύξηση ή ελάττωση της όρεξης,
- δυσκολία συγκέντρωσης,
- μεταβολές στον ύπνο,
- κεφαλαλγίες και πόνους στο στομάχι,
- έντονα συναισθήματα ενοχής και ανικανότητας,
- μείωση σχολικής απόδοσης,
- επαναλαμβανόμενες σκέψεις αυτοκτονικού ιδεασμού με φράσεις όπως «Μακάρι να πέθαινα».
ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ
Η παιδική και εφηβική κατάθλιψη είναι πολυπαραγοντική. Αυξημένος κίνδυνος κατάθλιψης εμφανίζεται όταν υπάρχει κληρονομική βιολογική αιτία. Εντούτοις, δε σημαίνει ότι κάθε παιδί με οικογενειακό ιστορικό θα εμφανίσει και κατάθλιψη. Βιοχημικοί παράγοντες όπως εγκεφαλικές δυσλειτουργίες, αν και τα βιώματα του κάθε παιδιού μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, Απώλειες σημαντικών ατόμων, οικονομικά προβλήματα, διαζύγιο γονιών, καταστάσεις παραμέλησης και συναισθηματικής αποστέρησης, παιδική κακοποίηση αποτελούν παράγοντες σημαντικούς που συνεισφέρουν στην εμφάνιση της κατάθλιψης. Ψυχο-κοινωνικοί παράγοντες, όπως η πεσιμιστική σκέψη, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η ανατροφή και οι προσδοκίες ανάλογα με το φύλο του παιδιού μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε γενεσιουργές αιτίες κατάθλιψης.
ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΙΚΗ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ;
Η έγκαιρη διάγνωση είναι το σημαντικότερο βήμα προς την αντιμετώπιση της παιδικής και εφηβικής κατάθλιψης. Αν οι γονείς υποψιάζονται την ύπαρξη της, θα πρέπει να αναζητήσουν εξειδικευμένη βοήθεια. Η διάγνωση γίνεται μέσα από την συνεκτίμηση του παιδιού και της οικογένειάς του με τη βοήθεια ψυχολογικών tests. Γενικότερα, η συνεργασία της οικογένειας και του σχολικού περιβάλλοντος είναι απαραίτητη και αναγκαία για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης στο παιδί και των έφηβο.
Η ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση των γονιών (θεραπεία οικογένειας) βοηθάει σημαντικά διότι το παιδί εκφράζει με την κατάθλιψη το πρόβλημα που υπάρχει στην οικογένεια. Να σημειώσουμε ωστόσο, ότι η παιδική κατάθλιψη δεν συνδέεται με το μορφωτικό επίπεδο των γονέων αλλά μόνο με την ψυχική τους ωριμότητα.
Η ατομική ψυχοθεραπεία του παιδιού με θεραπευτικές προσεγγίσεις όπως η παιγνιοθεραπεία (play therapy) βοηθάει το παιδί να επεξεργαστεί τα καταθλιπτικά συναισθήματα και να εκδηλώσει το αίσθημα της εσωτερικής φυλάκισης μέσα από το παιχνίδι.
Φαρμακευτική αγωγή δίνεται σπάνια στα παιδιά (οι έλληνες ψυχίατροι είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί) σε πολύ σοβαρές μορφές κατάθλιψης που συνήθως συνυπάρχουν με οργανικά αίτια.
Χρυσάνθη Πασσά
Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια