«Με κοροϊδεύουν
τα παιδιά στο σχολείο. Με πειράζουν και δεν ξέρω τι να κάνω». Πόσο συχνά
γινόμαστε αποδέκτες τέτοιων μηνυμάτων από τα παιδιά; Ο εκφοβισμός
(bullying), και πιο συγκεκριμενα, ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια
επιθετική συμπεριφορά που απασχολεί εκατομμύρια μαθητές, γονείς,
εκπαιδευτικούς και ειδικούς ψυχικής υγείας σε όλο τον κόσμο. Τι είναι
όμως ο εκφοβισμός και ποιες μορφές μπορεί να πάρει;
Δεν
υπάρχει συγκεκριμένος ορισμός για τον εκφοβισμό, συνήθως όμως,
αναφερόμαστε σε επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά, η οποία έχει την πρόθεση
να πληγώσει κάποιον σωματικά ή ψυχολογικά. Ο εκφοβισμός μπορεί να πάρει
διάφορες μορφές, όπως: απειλές, βρισιές, σωματική βία, οποιασδήποτε
μορφής έντονη ενόχληση, αποκλεισμό από δραστηριότητες και διαδικτυακο
εκφοβισμό.
Τα
παιδιά που εμπλέκονται σε τέτοια περιστατικά διαχωρίζονται σε θύτες,
θύματα και παρατηρητές. Οι θύτες είναι συνήθως πιο επιθετικά παιδιά από
τους συμμαθητές τους. Κάποια δεν έχουν αναπτύξει τις κοινωνικές τους
δεξιότητες και αυτό δυσκολεύει το χτίσιμο υγιών σχέσεων με τους
συνομιλήκους τους, ενώ άλλα χρήζουν ιδιαίτερης κοινωνικής αποδοχής και
αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να γίνονται πιο χειριστικά με τους άλλους. Δεν
έχει επιβεβαιωθεί ότι τα παιδιά-θύτες έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, αλλά
υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να προέρχονται από οικογένειες που οι γονείς
δεν περνάνε ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά τους ή τους επιβάλλουν αυστηρές
τιμωρίες. Σχετικές έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά αυτά έχουν χαμηλή
απόδοση στο σχολείο και υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να καταλήξουν σε
χρήση ουσιών ή κατανάλωση αλκοόλ.
Τα
παιδιά-θύματα είναι συνήθως παιδιά που τα έχουν απορρίψει οι συνομίληκοι
και ως εκ τούτου έχουν χαμηλή αυτοέκτιμηση. Είναι παιδιά επιρρεπή σε
αγχώδη ερεθίσματα. Προστατευτικά για τα παιδιά αυτά λειτουργούν οι
παρέες των συνομιλήκων, αφού προσφέρουν στα παιδιά την κοινωνική αποδοχή
που χρειάζονται. Είναι αξιοσημείωτο ότι δεν είναι λίγες οι φορές που τα
παιδιά θύματα κατηγορούν τον εαυτό τους και απομονώνονται.
Τα
παιδιά παρατηρητές είτε απομακρύνονται από τον τόπο που διαδραματίζεται
το περιστατικό, είτε στηρίζουν από απόσταση το θύτη. Ωστόσο, υπάρχουν
και οι παρατηρητές που ψάχνουν τρόπους και λύσεις ώστε να βοηθήσουν τα
παιδιά-θύματα.
Ο εκφοβισμός μπορεί να
συμβεί στον οποιονδήποτε και σε οποιοδήποτε μέρος. Είναι μύθος ότι τα
περιστατικά αυτά συμβαίνουν μόνο στα σχολεία. Επιπλέον, μύθος είναι ότι ο
εκφοβισμός αποτελεί φυσιολογικό κομμάτι της παιδικής ηλικίας. Ο
εκφοβισμός δε θα έπρεπε να είναι αποδεκτός από κανέναν. Για το λόγο αυτό
πρέπει τα παιδιά να ενθαρρύνονται να λένε την αλήθεια σε άτομα που
εμπιστεύονται. Επιπροσθέτως, οι έγκαιρες παρεμβάσεις από τους δασκάλους
λειτουργούν θετικά, καθώς και η ενημέρωση στα σχολεία με σχετικές
ημερίδες. Το βασικότερο όμως είναι η ευαισθητοποίηση του καθενός από μας
γύρω από το συγκεκριμένο θέμα.
Χρυσάνθη Πασσά
Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια