Μεγαλομάρτυς της Χριστιανοσύνης. Η μνήμη της εορτάζεται σε Ανατολή και Δύση στις 4 Δεκεμβρίου, και στις 17 Δεκεμβρίου σε όσες εκκλησίες ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο.
Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, η Βαρβάρα έζησε τον 3ο αιώνα επί Ρωμαίου αυτοκράτορα Μαξιμιανού, στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας ή στην Ηλιούπολη της Αιγύπτου. Η παράδοση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας αναφέρει ότι έζησε στην περιοχή της Τοσκάνης. Ήταν μοναχοκόρη του πλούσιου ειδωλολάτρη Διόσκουρου και από νεαρή ηλικία ασπάστηκε τον Χριστιανισμό, παρά τις αντίθετες προσπάθειες του πατέρα της. Η άρνησή της να παντρευτεί έναν ειδωλολάτρη εξόργισε τον Διόσκουρο, ο οποίος την κατήγγειλε στις ρωμαϊκές αρχές για τη χριστιανική της πίστη. Η Βαρβάρα βασανίστηκε και διαπομπεύτηκε γυμνή, για να αποκεφαλιστεί τελικά από το χέρι του πατέρα της. Ο Διόσκουρος για το ανοσιούργημά του αυτό χτυπήθηκε από κεραυνό και έπεσε νεκρός. Τα λείψανα της Αγίας Βαρβάρας βρίσκονται σήμερα στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Βλαδιμήρου στο Κίεβο της Ουκρανίας.
Η Αγία Βαρβάρα προστατεύει τα παιδιά που πάσχουν από ευλογιά,επειδή σύμφωνα με μια παράδοση,ζήτησε από τον Θεό να προσβληθεί από ευλογιά για να χάσει την ομορφιά της και να μην παντρευτεί έναν ειδωλολάτρη που προόριζε γι'αυτήν ο πατέρας της.Παλαιότερα,η μολυσματική αυτή ασθένεια,άφηνε μόνιμα σημάδια στα παιδιά,γι'αυτό και οι γονείς,σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για την Αγία Βαρβάρα,πρόσφεραν ανήμερα της εορτής της στους πιστούς, κόλλυβα,κολλυβόζουμο ή μελόπιτα που προηγουμένως είχαν ευλογηθεί από τον ιερέα.
Η Αγία Βαρβάρα είναι πολιούχος της Δράμας,της Αργυρούπολης και του Ρεθύμνου.Είναι προστάτιδα του πυροβολικού.